Pianocare.vn xin gửi đến bạn bài viết Hướng dẫn lên dây đàn piano cơ bản cho người mới bắt đầu. Bài viết được trình bày từng bước rất dể hiểu và thực hiện. Chúc các bạn có được nhiều thông tin bổ ích.
Bạn đang xem: Phần mềm lên dây đàn piano
Đàn piano cơ là nhạc cụ có giá trị lớn và cần được bảo dưỡng định kỳ. Ít nhất phải được lên dây một năm một lần (hoặc 2 lần nếu chơi nhiều). Giá lên dây đàn Piano tại TP. HCM khoảng từ 500.000 – 1.000.000VND/lần có thể mắc hơn hoặc rẻ hơn tùy trường hợp. Nếu bạn không muốn gọi dịch vụ và có ý định tự lên dây đàn piano thì hãy nhớ rằng. Đây là công việc yêu cầu tính kiên nhẫn cao, đòi hỏi phải dành nhiều thời gian luyện tập, cần một đôi tai khỏe và hơn hết là phải có đam mê. Chỉ có đam mê thì bạn mới đủ kiên nhẫn để nghe đi nghe lại hàng triệu lần tiếng ting-ting-ting được. (hãy nhớ đàn Piano cơ có hơn 200 dây chứ không như guitar hay violin bạn nhé).
Phần 1: Chuẩn bị dụng cụ để tự chỉnh dây đàn Piano
Bước 1: Chọn búa lên dây đàn Piano phù hợp
Búa lên dây đàn piano còn có tên gọi khác là Khóa lên dây Piano, Piano Tuning hammer. Đây là dụng cụ quan trọng nhất của một người thợ lên dây Piano. Vì là dụng cụ quan trọng nên các bạn nên chọn 1 chiếc búa với chất lượng tương đối. Không nên vì giá rẻ mà mua những loại búa kém chất lượng, búa lên dây chất lượng kém kém thường hay bị teo đầu, tuột cán sau một vài lần sử dụng.
Búa lên dây đàn piano có giá khoảng từ vài trăm nghìn đến vài triệu, thậm chí đến vài chục triệu một chiếc. Tuy nhiên, để dùng được và chất lượng tương đối ổn định, mình khuyên bạn nên chọn búa có tầm giá khoảng 800k – 1500k. (Xem các loại búa do Pianocare.vn cung cấp)
Bước 2: Chọn dụng cụ chặn âm
Nếu có mỗi búa lên dây đàn Piano thôi thì bạn sẽ không thể lên dây đàn Piano được. Bạn cần có thể một vài dụng cụ nữa, một trong số đó là dụng cụ chặn âm.
Trường hợp bạn không muốn mua các dụng cụ này, chúng ta hoàn toàn có thể tự chế cho mình các dụng cụ có chức năng tương tự. Cũng khá đơn giản (bạn xem các hình ở trên sẽ tự có ý tưởng thiết kế nhé).
Bước 3: Chọn máy hoặc phần mềm lên dây đàn Piano
Khi bạn chưa phải là dân chuyên nghiệp thì tai bạn chưa thể tự nghe và lên dây được. Bạn cần có một chiếc máy lên dây đàn piano để hỗ trợ. (Ngay cả dân chuyên nghiệp, đôi lúc cũng dùng máy để lấy các phím chuẩn cho nhanh thay vì nghe bằng tai).
Một chiếc máy lên dây đàn piano có giá khá cao, khoảng từ 200$ đến vài nghìn USD, tuy chức năng, xuất sứ. Tuy nhiên, trong khuôn khổ bài này, ở mức độ cơ bản mình khuyên bạn không nên mua máy lên dây mà hãy dùng phần mềm.
Phần mềm lên dây Piano trên Android
Phần 2: Hướng dẫn tự lên dây đàn Piano cơ
Bước 1: Tháo nắp đàn piano và kiểm tra
Để lên dây đàn Piano, việc trước tiên bạn cần làm là phải tháo các nắp che ra mới thao tác bên trong được. Việc tháo các nắp này cũng khá đơn giản. Đối với đàn Upright bạn cần lật nắp trên lên, rồi tháo nắp trước, sau đó tháo nắp phím và sau cùng là tháo thanh chặn âm Pedal giữa.( Xem hình trước và sau khi tháo bên dưới)
Đàn upright sau khi tháo giá đỡ sách nhạc
Sau khi thao bạn quan sát bên trong xem có gì khác thường hay không, có bụi bẩn, chuột bọ làm tổ…hay không? Nên vệ sinh sạch sẽ trước khi lên dây đàn Piano.
Bước 2: Tìm hiểu về dây đàn piano và Tuning Pins (Trục giữ/lên dây)
Trước khi lên dây cần xác định đúng trục Pin nào là của dây nào, tránh trường hợp chỉnh dây này nhưng tác động lên trục khác, như vậy sẽ nguy hiểm và có thể làm đứt dây.
Đối với các phím đàn có 3 dây hoặc 2 dây cần dùng dụng cụ chặn âm để ngăn độc lập từng dây một.
Dụng cụ chặn âm
Cần lưu ý khi tác động vào trục lên dây. Không nên dụng lực quá mạnh làm dây sai lệch nhiều, có thể dẫn đến đứt dây. Khi quay trục lên dây theo chiều kim đồng hồ dây sẽ căng hơn, âm phát ra có tần số cao hơn. Còn nếu quay theo ngước chiều kim đồng hồ thì ngược lại.
Bạn cũng nên tìm hiểu một số khái niệm về lý thuyết âm nhạc trước khi lên dây để hiểu rõ các đặc tính của nó. Một trong những khái niệm cần nắm vững là quãng, cung, nữa cung, họa âm…
Bước 3: Bắt đầu với các note ở giữa phím đàn
Các loại máy lên dây/Phần mềm hoặc tai người thường đáp ứng tốt ở khu tần số trung bình. Vì vậy chúng ta nên bắt đầu chỉnh piano bằng những note ở giữa phím đàn. Các loại máy/phần mềm lên dây piano hiện nay đêu không đạt độ chính xác ở tần số quá cao (âm treble) hoặc quá thấp (âm bass). Khi chỉnh các note bass hoặc treble ở 2 đầu phím đàn, cần phải nghe mới chính xác được.
Chuẩn âm của hầu hết các loại nhạc cụ là A 440Hz, có nghĩa là note La khi rung lên có tần số chính là 440Hz. Trong đàn Piano chuẩn âm La 440Hz được lấy tại note A4 (note La thứ 4). Nên khi bạn chỉnh đàn piano bằng máy hoặc phần mềm thì nhớ để chuẩn A440Hz nhé.
Thông thường người ta không bắt đầu chỉnh ở note A4 mà bắt đầu chỉnh từ note F3. Note này thường có 3 dây, bạn cần lấy dụng cụ chặn âm để bít 2 dây thứ 2 và thứ 3. Sau đó chỉnh dây dầu tiên bằng máy (hoặc phần mềm), chỉnh dây đầu tiên này tương đối dể, hầu như ai cũng có thể làm được.
Sau khi có được dây đầu tiên, bạn chuyển dụng cụ chặn âm sang để bít âm dây thứ 3, rồi chỉnh dây thứ 2 theo dây thứ nhất vừa mới chỉnh ở trên. Đến dây thì hơi khó hơn một chút, chúng ta phải nghe bằng tai. Nếu 2 dây rung lên cùng một tần số thì âm nghe được sẽ như một đường thẳng (beatless), nếu không cùng tần số sẽ tạo ra các gợn sóng (beating). Nhiệm vụ của bạn là chỉnh sao cho 2 dây piano phải rung lên cùng một tần số.
Chỉnh xong dây thứ 2, qua dây thứ ba làm tương tự bằng cách bít âm dây số 1 lại rồi chỉnh dây số 3 theo dây số 2. Sau khi được note F3 bạn chỉnh các note còn lại trong khoảng từ F3 đến E4 bằng cách tương tự (các note từ F3 đến E4 gồm: F3#, G3, G3#….D4#, E4).
Bước 4: Cách chỉnh trục giữ/lên dây piano
Nếu bạn mới bắt đầu tìm hiểu lên dây đàn Piano thì việc chỉnh và kiểm soát trục lên dây rất khó. Quay trục lên dây thì rất nặng nhưng chỉ cần một thay đổi rất nhỏ là dây lệch ngay. Cần phải luyện tập một thời gian lâu mới thành thạo được.
Khi dùng búa lên dây để quay trục giữ bạn cần nhớ câu này: “righty tighty, lefty loosey”. Nghĩa là quay qua bên phải (theo chiều kim đồng hồ) là dây sẽ căng lên quay qua bên trái (ngược kim đồng hồ) là dây sẽ chùng xuống.
Xem thêm: Chân Váy Bút Chì Dự Tiệc Sang Trọng Đẹp Bất Chấp, Váy Đầm Suông Nữ Bút Chì Dự Tiệc
Mẹo để dây đàn sau khi chỉnh có độ ổn định, không bị xuống dây quá nhanh. Đó là bạn cần chỉnh cho dây căng lên một ít (nhớ là 1 ít thôi nhé) rồi mới giảm xuống đúng cao độ chuẩn.
Bước 5: Lên dây piano theo quãng 8
Sau khi bạn có note F3 ở bước 3. Việc chỉnh note F2 hoặc F4 lúc này trở nên dễ dàng hơn. Bạn không cần phải dùng máy hay phần mềm nữa. Nhưng cái khó là bạn bạn phải nghe được 2 note cách nhau 1 quãng 8.
Cách nghe 2 note cách nhau 1 quãng tám tương tự như nghe 2 dây cùng cao độ ở bước 3. Nếu 2 note cách nhau đúng 1 quãng 8 thì âm phát ra nghe như 1 đường thẳng. Ngược lại sẽ nghe được tiếng gợn sóng như ở trên.
Các note F4#,G4,G4#…hoặc các note thấp F2#,G2,G2#… đều tương tự. Nghĩa là bạn chỉ cần chỉnh chuẩn 1 octave từ F3 đến E4 ở bước 3 bằng máy/phần mềm, sau khi có octave chuẩn này rồi, các note còn lại chỉ việc nghe và chỉnh
Bước 7: Kiểm tra độ chính xác bằng quãng 4, 5
Nếu bạn còn gặp nhiều khó khăn, chưa thành thục các thao tác lên dây hoặc chưa có kỹ năng nghe tốt. Có thể bỏ qua bước này.
Ở bước này, sau khi chỉnh 2 note cách nhau một quãng 8 bạn nên kiểm tra lại độ chính xác bằng cách nghe thêm các note ở quãng 4 và quãng 5. Cách nghe cũng theo nguyên tắc âm thanh theo 1 đường thẳng hay nhấp nhô như ở bước 3.
Bước 8: Hoàn tất và kiểm tra lại toàn bộ đàn
Sau khi xong các bước trên. Đàn piano của bạn cơ bản đã lên dây xong. Tuy nhiên, để chắc chắc các note đã lên dây chuẩn. Bạn nên kiểm tra lại toàn bộ 1 lần xem đã ổn hết chưa.
Đôi khi có những note bạn vừa lên dây xong, chỉ cần đánh mạnh vài phát lại lệch dây (độ lệch thường không đáng kể). Nếu có phím nào lệch nhiều thì cần chỉnh lại cho chuẩn.
Phân 3: Những câu hỏi thường gặp về lên dây đàn piano
Question: Tại sao cần phải lên dây đàn Piano? Nếu không lên dây đàn piano có bị làm sao không?
Answer: Nếu không lên dây đàn thường xuyên. Âm thanh sẽ trở nên sai lệch, làm giảm chất lượng đàn piano và làm ảnh hưởng đến thẩm âm của người chơi. Ngoài ra, việc lên dây Piano luôn đi kèm với việc kiểm tra bảo trì các bộ phận bên trong đàn. Nếu đàn không được kiểm tra thường xuyên sẽ rất nguy hại, trường hợp thường gặp nhất là bị mối mọt hay chuột bọ cắn phá.
Question: Bao lâu nên lên dây đàn piano một lần?
Answer: Thông thường nếu đàn ổn định, ít sử dụng thì một năm nên lên dây 1 lần. Trường hợp đàn mới (hoặc mới thay dây) dây chưa ổn định hoặc trường hợp đàn chơi với cường độ mạnh, thường xuyên thì 6 tháng nên lên dây 1 lần.
Question: Máy/phần mềm lên dây có chính xác hay không?
Answer: Máy/phần mềm lên dây rất chính xác ở khoảng giữa phím đàn (từ phím C3 đến C5). Nhưng các khoảng âm trầm hoặc âm treble máy lên dây đàn piano thường không chính xác.
Question: Tôi có thể tự lên dây đàn tại nhà được không?
Answer: Hoàn toàn có thể được. Tuy nhiên, bạn cần phải luyện tập rất lâu và phải có đam mê, kiên nhẫn. Các rủi ro thường gặp khi tự lên dây đàn: Bị đứt dây, bị sai lệch nhiều hơn so với trước khi lên dây, mất nhiều thời gian…
Tổng kết
Để tự lên dây đàn, cần tối thiểu các dụng cụ: Búa lên dây, dụng cụ chặn âm, máy/phần mềm lên dây. Trình tự lên dây cơ bản: Tháo nắp che đàn để thao tác bên trong. Sau đó lên dây cho các nốt ở giữa phím đàn (thông thường từ F3 – E4) bằng máy/phần mềm. Sau khi có bộ Octave chuẩn (từ F3-E4), dùng tai nghe các note cách nhau 1 quãng tám để chỉnh các phím còn lại. Quy tắc nghe: Nếu 2 âm cùng tần số hoặc cách nhau 1 quãng 8 sẽ phát ra âm thanh đồng nhất như “một đường thẳng”. Nếu sai lệch, 2 âm phát ra sẽ giao thoa tạo ra tiếng nhấp nhô.
Cuối cùng xin chúc các bạn có được những thông tin bổ ích. Nếu cần hỗ trợ, đừng ngại ngần liên hệ với chúng tôi.
Bằng kinh nghiệm nhiều năm trong nghề chỉnh sữa đàn piano, tìm hiểu và tổng hợp những bài viết, những tài liệu, case study về nghề tuning piano. Mình xin chia sẽ đến những ai quan tâm một bài viết khá chi tiết và đầy đủ về lên dây đàn piano , các bài viết trên mạng hiện nay cũng nhiều nhưng thông tin còn lan man và theo mình có những cái chưa đúng lắm.
Đàn piano cơ
Đàn piano cơ hiện nay được chia ra 2 loại chính là Upright và Grand với số lượng dây và lực căng dây bên trong tùy thuộc vào kích thước piano, khoảng 216 – 242 dây và lực căng tổng thể vào khoảng 18 tấn, đàn Concert Grand lên đến 30 tấn, bằng một container loại 20feet chở đầy hàng ( nguồn Piano Facts). Với lực căng lớn như vậy dù đàn có thiết kế tốt đến cũng không tránh khỏi việc dây đàn dễ bị sai lệch.
Nguyên nhân làm dây đàn piano sai lệch
Do vận chuyển: Hiện nay ở Việt Nam chưa có thiết bị vận chuyển đàn chuyên dụng nào, hầu hết là bê lên bê xuống bằng tay, di chuyển bằng xe đẩy, xe tải… Như đề cập ở trên, lực căng dây rất lớn nên khi các bộ phận đàn bị rung động dây sẽ bị sai lệch. Dĩ nhiên có loại đàn tốt, sự sai lệch ít nên ta vẫn có thể chơi mà không nhận ra nhưng để chắc chắn sau khi vận chuyển bạn cần yêu cầu kỹ thuật lên dây đàn piano lại ngay.Do chơi nhiều: Điều này là hiển nhiên đặc biệt khi chơi các bài có tiết tấu hùng mạnh dây sẽ bị đập với lực rất lớn và sai lệch hoàn toàn có thể xảy ra. Trong các buổi hòa nhạc việc lên dây đàn rất quan trọng, cần đánh mạnh khi lên dây, kiểm tra và chỉnh lại nhiều lần để đảm bảo dây được ổn định nhất, đó là lý do tại sao chi phí lên dây đàn biểu diễn thường rất caoTìm hiểu cách lên dây đàn piano
Nhiều người nhầm lẫn rằng người lên dây phải là nghệ sỹ piano tài giỏi hay phải học từ nhạc viện, phải lỗ tai siêu thính. Thật ra không phải vậy một người bình thường cũng có thể trở thành thợ lên dây giỏi. Quan trọng là họ có chịu khó học hỏi, chịu khó luyện tập, có kinh nghiệm lâu năm không thôi, ở Việt Nam nghề chỉnh dây còn mới mẻ nhưng một số nước như Đức, Mỹ, Nhật, Trung Quốc…nhà máy sản xuất Piano rất nhiều ai cũng có thể vào làm công nhân một thời gian ra là thành thợ chỉnh dây. Tuy nhiên, một người công nhân với một người thợ chuyên nghiệp họ rất khác nhau, người công nhân chỉ biết làm theo những gì mà họ được dạy, người thợ chuyên nghiệp họ nghiên cứu kỹ họ hiểu sâu và biết cách làm sao cho hay nhất với mỗi cây đàn…
Với lý thuyết như trên hẳn mọi người sẽ tự hỏi làm sao tai người có thể nghe 440hz hay phân biệt 1 cung, nữa cung, quãng…Chìa khóa của người thợ lên dây không phải là khả năng thiên bẩm mà là ở chổ nghe thấy âm thanh ‘nhấp nhô’ (Beat sound) và âm thanh ‘bằng phẳng’ (beatless sound). Hầu như ai cũng có thể luyện tập và nghe được. Trong chuyên môn lên dây đàn piano cứ 2 âm thanh cùng cao độ, hoặc cách nhau một quãng 4 (perfect fourth), quãng 5 (perfect fifth) hoặc quãng 8 (octave) cùng vang thì nghe sẽ ‘bằng phẳng’ (beatless) ngược lại 2 nốt sai lệch ngoài những khoảng đó sẽ tạo ra tiếng ‘nhấp nhô’ với tốc độ tùy thuộc vào độ sai lệch
Khi lên dây đàn piano, trước tiên người ta sẽ lên chuẩn các nốt trong một quãng 8 ở phần giữa piano (thường từ F3 đến E4 ) gọi là một Temperament , nếu các note cách đều nhau theo tỉ lệ 21/12 thì gọi là Equal Temperament . Nhưng nếu như vậy âm thanh sẽ không hay vì như đề cập ở trên do độ cứng dây (xem inharmonic) nên thực tế người ta sẽ chỉnh một Unequal Temperament sẽ chuẩn và hay hơn.
Để có được một Temperamnet người ta có thể dùng máy hoặc dung tai, dùng tai thì cần có âm thanh chuẩn để so sánh thường là âm La A4 tần số 440 hz. hiện nay máy móc và ứng dụng trên điện thoại có rất nhiều tuy nhiên nó chỉ sử dụng tốt ở những phím phần giữa của đàn piano, ở phần cao và phần thấp cần phải nghe bằng tai.
